Η Ελλάδα, αν και είναι η χώρα που γέννησε τη δημοκρατία, είναι πλούσια σε βασιλική ιστορία, ενώ από τα χρόνια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, δύο είναι οι οίκοι που βασίλευσαν στη χώρα: ο οίκος Βίτελσμπαχ και οι οίκος Γλύξμπουργκ.
Τρία χρόνια μετά τη Διάσκεψη του Λονδίνου, το 1830, οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, αφού αναγνώρισαν την πολιτική ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους, παρέδωσαν, το 1833, το στέμμα της Ελλάδος στον νεαρό Βαυαρό πρίγκιπα Όθωνα.
Αυτή είναι και η αρχή για την ιστορία της βασιλείας στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Η βασιλεία στην Ελλάδα, τερματίστηκε οριστικά –έως τώρα- με το Δημοψήφισμα του 1974, ενώ μέχρι τότε είτε βρισκόταν στο προσκήνιο ως Απόλυτη Μοναρχία, ή ως Συνταγματική Μοναρχία, ή ως Βασιλευόμενη Δημοκρατία, είτε περίμενε στο παρασκήνιο την επάνοδό της με τα σχετικά Δημοψηφίσματα.
Πηγή: digitalzoot.weebly.com
Η Συνθήκη του Λονδίνου 1830
Ο οίκος των Βίτελσμπαχ, τερματίζει στην Ελλάδα στις 10/11 Οκτωβρίου 1862 με το Ψήφισμα του Έθνους για με την κατάργηση της βασιλείας του Όθωνα. Τη διακυβέρνηση της χώρας αναλαμβάνει η Κυβερνώσα Βουλή και στις 18 Μαρτίου 1863, αναγορεύει ως «Συνταγματικόν Βασιλέα των Ελλήνων», τον Γεώργιο του οίκου Χόλσταϊν- Σοντερμπουργκ- Γκλύξμπουργκ (ιστορικές πηγές αναφέρουν τον οίκο αυτό να προέρχεται από τον γιο του Κωνσταντίνου ΙΑ Παλαιολόγου, Ιωάννη «Χριστιανό», ο οποίος λίγες μέρες πριν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης , φυγαδεύτηκε στην Ιταλία από την μητέρα του).
Ο οίκος των Γκλύξμπουργκ, μέσα από μια μεγάλη σειρά γεγονότων όπως εδαφικές προσαρτήσεις, οικονομική πτώχευση, Μακεδονικό Αγώνα, εξεγέρσεις, κινήματα, βαλκανικούς πολέμους, Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Καταστροφή της Σμύρνης, πραξικοπήματα και δικτατορία, πέρα από τις περιόδους 1924-1935 (Δεύτερη Ελληνική Δημοκρατία), 1941-1944 (Κατοχή), 1967-1974 (Δικτατορία 21ης Απριλίου), πρωταγωνίστησε στην ελληνική ιστορία.
Ύστερα από 50 έτη βασιλείας και μετά τη δολοφονία του στις 13 Μαρτίου 1913, τον ελληνικό θρόνο αναλαμβάνει ως διάδοχος ο Κωνσταντίνος Α’. Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, έρχονται και οι πρώτες συγκρούσεις του βασιλιά με τον Βενιζέλο.
Ο Κωνσταντίνος, μέσα από μια αλυσίδα πολεμικών και πολιτικών συγκρούσεων παραμένει στον θρόνο μέχρι να εξαναγκασθεί σε παραίτηση (30 Μαΐου 1917), από τις τρεις μεγάλες δυνάμεις – Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία- και στον θρόνο να ανέβει ο δευτερότοκος γιος του, Αλέξανδρος. Η βασιλεία του Αλέξανδρου τελειώνει με τον θάνατό του (12 Οκτωβρίου 1920), ενώ με νόθο Δημοψήφισμα που πραγματοποιείται στις 22 Νοεμβρίου 1920, το 99% αποφασίζει την επιστροφή του Κωνσταντίνου, ο οποίος και εγκαταλείπει τον θρόνο υπέρ του γιου του Γεωργίου Β’ στις 14 Σεπτεμβρίου 1920.
Μετά την Δίκη των έξι και τις εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου 1923, με θριαμβευτές τους Βενιζελικούς, ο Γεώργιος Β’ αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Ελλάδα (19 Δεκεμβρίου 1923).
Πηγή: mixanitouxronou.gr, ο Δανός βασιλιάς Γεώργιος Α’
Ακολουθεί η περίοδος της Δεύτερης Ελληνικής Δημοκρατίας (1924-1935), για να λήξει την 1η Οκτωβρίου 1935, με το στρατιωτικό πραξικόπημα του Γ. Κονδύλη και με ένα ακόμα νόθο Δημοψήφισμα (3 Νοεμβρίου 1935) που τάσσεται υπέρ της βασιλείας. 25 Νοεμβρίου 1935, ο Γεώργιος Β’ επιστρέφει στην Ελλάδα και στη συνέχεια την εγκαταλείπει μετά από την κατάληψη της χώρας, από τις Δυνάμεις του Άξονα, τον Απρίλιο του 1941. Τις μεταπολεμικές εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946, ακολουθεί ένα ακόμα Δημοψήφισμα, την 1η Σεπτεμβρίου 1946, το οποίο αποφασίζει την επάνοδο του Γεωργίου Β’ για να λήξει η βασιλεία του με τον θάνατό του, την 1η Απριλίου 1947 και τον θρόνο να αναλάβει ο Παύλος.
Η Τρίτη Περίοδος της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας, μέσα σε ένα ταραχώδες πολιτικό σκηνικό, βρίσκει τον Παύλο στον θρόνο μέχρι και τον Μάρτιο του 1964, όπου πεθαίνει και τον διαδέχεται ο Κωνσταντίνος Β’, ο οποίος ύστερα από τις πολιτικές αψιμαχίες του με τον Παπανδρέου και το ασταθές πολιτικό σκηνικό, το οποίο λαμβάνει χώρα μετά την παραίτηση του τελευταίου, δίνει πρόσφορο έδαφος σε μια ομάδα συνταγματαρχών, να επιβάλει δικτατορικό καθεστώς, την 21η Απριλίου.
Ο Κωνσταντίνος στις 13 Δεκεμβρίου 1967, μετά από ένα αποτυχημένο αντι-κίνημα ενάντια στη Χούντα των Συνταγματαρχών εγκαταλείπει την Ελλάδα (μαζί με τον τότε Πρωθυπουργό Κων/νο Κόλλια) και την 1η Ιουνίου 1973, με Συντακτική Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου καταργείται η Μοναρχία.
Πηγή: google.com, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Β’ κατά τη διάρκεια διαγγέλματος προς τον ελληνικό λαό
Το Δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974
Στις 20 Ιουλίου 1974, ξεκινά η τούρκικη εισβολή στην Κύπρο φέροντας την κατάρρευση της Δικτατορίας –τρεις μέρες αργότερα-, ύστερα από την εθνική και διεθνή κατακραυγή για την παραπάνω εισβολή. Οι στρατιωτικοί αντιλήφθηκαν ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν μια τέτοια κατάσταση και η ‘Κυβέρνηση’ Ανδρουτσόπουλου αναγνώρισε την επιτακτική ανάγκη η διακυβέρνηση της χώρας να περάσει στους πολιτικούς. Ο διορισμένος από τη δικτατορία Πρόεδρος της Δημοκρατίας και Στρατηγός Φαίδων Γκιζίνης, ύστερα από την προτροπή του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, στη σύσκεψη της 23ης Απριλίου, καλεί τον Καραμανλή να επιστρέψει από το Παρίσι στην Ελλάδα, αμέσως, προκειμένου να αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας υπό την Κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας».
Ξημερώματα της 24ης Ιουλίου, ο Κων/νος Καραμανλής επιστρέφει στην Ελλάδα και στις 4 το πρωί, ορκίζεται Πρωθυπουργός, από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Σεραφείμ.
Ο Καραμανλής, ως Πρωθυπουργός, πλέον, με Συντακτική Πράξη, φέρει σε ισχύ το Σύνταγμα του 1952, χωρίς όμως, τις διατάξεις περί Μοναρχίας.
Η Συντακτική Πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου, ορίζει ότι η μορφή του Πολιτεύματος θα λυθεί με Δημοψήφισμα, το οποίο θα λάβει χώρα μέσα σε 45 ημέρες από τις Βουλευτικές εκλογές (17 Νοεμβρίου 1974).
Στις 13 Νοεμβρίου προκηρύσσεται η διεξαγωγή του Δημοψηφίσματος για τις 8 Δεκεμβρίου 1974 και μέχρι τότε Ανώτατος Άρχοντας του Κράτους θα είναι ο ήδη διορισμένος του δικτατορικού καθεστώτος Στρατηγός Φαίδων Γκιζίνης.
Διάρκεια προεκλογικής περιόδου και περίοδος πριν το Δημοψήφισμα
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου για τις Βουλευτικές εκλογές, αν και το Πολιτειακό ήταν το μεγαλύτερο θέμα, ύστερα από κοινή συμφωνία, κανένα κόμμα -σκοπίμως- δεν το εκμεταλλεύτηκε.
Οι αντιπαραθέσεις για το πολιτειακό ζήτημα, έμειναν σε κύκλο ιδιωτών. Οι Βουλευτικές εκλογές αναδεικνύουν νικητή τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος έρχεται σε συμφωνία με τον Πρόεδρο της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης Γ. Μαύρο (Ένωσης Κέντρου) και τον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ , Α. Παπανδρέου, μέχρι και την ημέρα του Δημοψηφίσματος, το πολιτειακό ζήτημα να παραμείνει αποκομματικοποιημένο.
Κατά την περίοδο πριν του Δημοψηφίσματος, ο Κ. Καραμανλής κρατά ουδέτερη στάση και δεν εκφέρει καμία άποψη. Μόλις είχε κερδίσει τις εκλογές και μεγάλη ομάδα του κύκλου των ψηφοφόρων του, αποτελούταν από φιλοβασιλικούς, οπότε η διατήρηση της συνοχής του κόμματός του ήταν ιδιαίτερης σημασίας.
Αναντίρρητα η ουδετερότητα αυτή, προσέδιδε πολιτική ανωτερότητα απέναντι στο εκλογικό σώμα και παράλληλα του έδινε την απόσταση που ήθελε από τον θρόνο, ο οποίος, αρχικά συνεργάστηκε, με το καθεστώς της 21ης Απριλίου.
Όσο αφορά το αντίπαλο δέος, στον Κωνσταντίνο απαγορεύτηκε να έρθει στην Ελλάδα και ο μόνος τρόπος που θα μπορούσε να απευθυνθεί στον λαό θα ήταν μέσω ενός τηλεοπτικού δεκάλεπτου μηνύματος (26 Νοεμβρίου 1974), κάτι που χρόνια αργότερα χαρακτηρίστηκε από τον Καραμανλή ως «unfair».
Η διεξαγωγή του Δημοψηφίσματος
Στις 8 Δεκεμβρίου 1974, πραγματοποιείται το Δημοψήφισμα, με τον ελληνικό λαό να αποφασίζει την κατάργηση του βασιλικού θεσμού στην Ελλάδα. Τα ζητήματα που έκρινε η απόφαση αυτή αφορούσαν, αφενός το θεσμικό πλαίσιο για την ανάδειξη του αρχηγού κράτους (η ανάδειξή του θα γινόταν με αιρετό τρόπο και όχι κληρονομικό) και αφετέρου σε πολιτικό επίπεδο την επάνοδο του Κωνσταντίνου ή όχι.
Στο ερώτημα του Δημοψηφίσματος για τη μορφή του Πολιτεύματος μεταξύ Βασιλευόμενης και Αβασίλευτης Δημοκρατίας, το 69,2% τάχθηκε υπέρ της Αβασίλευτης και το 30,82% υπέρ της Βασιλευόμενης. Τα χρώματα των ψηφοδελτίων ήταν πράσινα και καφέ, αντίστοιχα, ενώ ύστερα από πολλά χρόνια, ο λαός αποφάσισε με ένα αδιάβλητο δημοψήφισμα το πολιτειακό του ζήτημα (όπως συμβαίνει συχνά σε τέτοια ζητήματα, υπήρξαν φωνές οι οποίες αμφισβήτησαν τη γνησιότητα του αποτελέσματος και έκαναν λόγο για νοθεία και διαβλητό σύστημα).
Ο Κωνσταντίνος με μήνυμα του προς τον ελληνικό λαό: « Έλληνες και Ελληνίδες. Πιστός στη διακήρυξή μου, επαναλαμβάνω ότι προέχει η εθνική ενότητα χάριν της ομαλότητας, της προόδου και της ευημερίας της Χώρας και εύχομαι ολόψυχα οι εξελίξεις να δικαιώσουν το αποτέλεσμα που προέκυψε από τη χθεσινή ψηφοφορία », αποδέχεται το αποτέλεσμα.
Ο Φαίδων Γκιζίνης, στις 15 Δεκεμβρίου παραιτείται από Πρόεδρος της Δημοκρατίας και στις 7 Ιουνίου 1975. Η Ε’ Αναθεωρητική Βουλή ψηφίζει το Σύνταγμα της Ελλάδος, με το οποίο ορίζεται ως πολίτευμα η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά, το Φεβρουάριο του 1988, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στο Λονδίνο δήλωσε ότι, αν και αντιβασιλικός, χαρακτήρισε τον τρόπο με τον οποίο διεξήχθη το δημοψήφισμα με το χαρακτηρισμό «unfair» (άδικο). Αυτή η άποψή του είχε αποτέλεσμα σημαντικών αντιδράσεων στον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας. Ακόμη και 21 χρόνια μετά, η δήλωση αυτή συνεχίζει να αναφέρεται σε δημοσιογραφικά έντυπα.
Στις 23 Απριλίου 2007 η εφημερίδα ΒΗΜΑ, πραγματοποίησε δημοσκόπηση όπου το 11,6% δήλωσε υπέρ της Βασιλευομένης Δημοκρατίας.
Φαίη Καργιώτη
Πηγές
Δημοψήφισμα 1974: Το αποκαλυπτικό έγγραφο του ΥΠΕΞ που διέρρευσε στον Αγγλικό τύπο, ανάκτηση από: thepressproject.gr
8 Δεκέμβρη 1974: Το Δημοψήφισμα με το οποίο ξεριζώθηκε η μοναρχία στην Ελλάδα, ανάκτηση από: imerodromos.gr
Δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 για το πολιτειακό, ανάκτηση από: ert.gr
Το δημοψήφισμα του 1974 και το τέλος της βασιλείας στην Ελλάδα, ανάκτηση από: sansimera.gr
8 Δεκεμβρίου 1974: 42 χρόνια από το Δημοψήφισμα για την μορφή του Πολιτεύματος, ανάκτηση από: royalchronicles.gr
Η πτώση της χούντας και η αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα, ανάκτηση από: sansimera.gr
